دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,379,992
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,058
معرفت, شهره. (1403). نقدی بر تصحیح‌های تاریخنامۀ هرات و تصحیح و توضیح چند کلمۀ دشوار. , 27(56), 155-170. doi: 10.22103/jll.2025.23883.3152
شهره معرفت. "نقدی بر تصحیح‌های تاریخنامۀ هرات و تصحیح و توضیح چند کلمۀ دشوار". , 27, 56, 1403, 155-170. doi: 10.22103/jll.2025.23883.3152
معرفت, شهره. (1403). 'نقدی بر تصحیح‌های تاریخنامۀ هرات و تصحیح و توضیح چند کلمۀ دشوار', , 27(56), pp. 155-170. doi: 10.22103/jll.2025.23883.3152
معرفت, شهره. نقدی بر تصحیح‌های تاریخنامۀ هرات و تصحیح و توضیح چند کلمۀ دشوار. , 1403; 27(56): 155-170. doi: 10.22103/jll.2025.23883.3152

نقدی بر تصحیح‌های تاریخنامۀ هرات و تصحیح و توضیح چند کلمۀ دشوار

نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 27، شماره 56، اسفند 1403، صفحه 155-170    اصل مقاله (1.56 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2025.23883.3152
نویسنده
شهره معرفت*
عضو هیأت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه پژوهش های زبانی و تحقیقات ادبی
چکیده
زمینه: تاریخ‌های محلّی افزون بر ارزش‌های تاریخی و جغرافیایی، از منظر زبانی نیز حائز اهمّیّت هستند، به‌ویژه آن تاریخ‌هایی که در گذرگاه‌های تاریخی و جغرافیایی نوشته شده‌اند. تاریخنامۀ هرات تألیف سیفی هروی، از متون کهن تاریخ محلّی خراسان و گزارش وقایع روزگار ملوک آل کرت در قرن‌های 7 و 8ق است که مؤلّف شاهد عینی برخی از وقایع آن بوده است. مصحّح متونی چون تاریخنامه باید گذشته از شناختی از متون فارسی کهن، با زبان‌های دیگری نیز که مؤلّف با آنها آشنا بوده است، مأنوس باشد.
روش: در مقالۀ حاضر، با نگاهی انتقادی و با تأکید بر گسترۀ زبانی مؤلّف و با توجّه به عناصر درون‌متنی و منابع بینامتنی و نسخه‌ای تازه از این اثر به تصحیح و توضیح برخی از دشواری‌های زبانی متن پرداخته‌ایم.
یافته‌ها: از تاریخنامۀ هرات دو تصحیح موجود است. تصحیح نخست در سال 1322ش توسّط محمّد زبیر صدیقی در کلکته به انجام رسیده است؛ و بار دیگر، در سال 1383 در ایران، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد تصحیح دیگری از این متن فراهم آمده است. هر دو تصحیح خطاها و سهوهای متعدّد و متنوّعی دارند؛ اشکالاتی که برآمده از عدم شناخت وزن، مأنوس نبودن با سبک مؤلّف، نشناختن کلمات ترکی و عربی گاه نادر متن، آشنا نبودن با متون مرتبط با متن مورد تحقیق است.
کلیدواژه‌ها
تاریخنامۀ هرات؛ زبیدی؛ طباطبایی مجد؛ نقد تصحیح
مراجع
فهرست منابع

الف. منابع فارسی

  1. ابن معروف، محمّد بن عبد الخالق. (بی‌تا). فرهنگ کنز اللّغات. تصحیح سیّد رضا علوی. چاپ اوّل. تهران: کتابخانۀ مرتضوی.
  2. اسدی طوسی، ابونصر علی بن احمد. (1354). گرشاسب‌نامه. به اهتمام حبیب یغمایی. چاپ دوم. تهران: کتابخانة طهوری.
  3. جوینی، علاء‌الدّین عطا ملک. (1911). تاریخ جهانگشای. به سعی و اهتمام و تصحیح محمّد بن عبدالوهّاب قزوینی. چاپ اوّل. لَیدن: مطبعۀ بریل.
  4. جهانبخش، جویا. (1387). «تأمّلات نظری کارآمد در تصحیح متون ادبی». آینۀ میراث. ش 42. صص 24-73.
  5. رشیدالدّین فضل‌اللّه. (1911). جامع التّواریخ. به سعی و اهتمام ادگار بلوشه. چاپ اوّل. لَیدَن هلند: مطبعة بریل.
  6. سورآبادی، ابوبکر عتیق. (1359). ترجمه و قصّه‌های قرآن. به سعی و اهتمام یحیی مهدوی / مهدی بیانی. چاپ اوّل. تهران: دانشگاه تهران.
  7. سیفی هروی، سیف بن محمّد. (1362). تاریخنامۀ هرات. بتصحیح محمّد زبیر الصّدّیقی. سعی و اهتمام خان بهادر خلیفه محمّد اسد اللّه. چاپ اوّل. کلکته: مطبع بپتست مشن.
  8. سیفی هروی، سیف بن محمّد. (1383). تاریخنامۀ هرات. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اوّل. تهران: انتشارات اساطیر.
  9. سیفی هروی، سیف بن محمّد. (بی‌تا). تاریخنامۀ هرات. تاریخنامۀ هرات. تهران: کتابخانۀ مجلس، به شمارۀ 9651 [نسخۀ خطّی].
  10. ظهیری سمرقندی، محمّد بن علی. (1381). سندبادنامه. تصحیح محمّد باقر کمال‌الدّینی. چاپ اوّل. تهران: میراث مکتوب.
  11. غزّالی، ابوحامد امام محمّد. (1380). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیوجم. چاپ اوّل. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  12. فامی هروی، شیخ عبدالرّحمن (؟). (1387). تاریخ هرات. به کوشش محمّد حسن میر حسینی / محمّد رضا ابوئی مهریزی. چاپ اوّل. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  13. کاشانی، شیخ کمال‌الدّین عبدالرّزّاق. (1380). مجموعۀ رسائل و مصنّفات. مقدّمه، تصحیح و تعلیق مجید هادی‌زاده. چاپ دوم. تهران: میراث مکتوب.
  14. گیلانی، ابوالفتح. (1968). رقعات حکیم ابوالفتح گیلانی. با تصحیح محمّد بشیر حسین. چاپ اوّل. لاهور: مطبوعۀ پنجاب یونیورسیتی پریس.
  15. منشی، ابوالمعالی نصرالله. (1392). کلیله و دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی. چاپ دوم. تهران: نشر ثالث.
  16. منوچهری، احمد بن قوص. (1379). دیوان. به کوشش محمّد دبیر سیاقی. چاپ سوم. تهران: انتشارات زوّار.
ب. منابع عربی

  1. ابن منظور. (1988). لسان العرب. نسقه و علق علیه و وضع فهارسه علی شیری. الطّبعة الأولی. بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
  2. الحمدانی، أبو فراس. (1910). دیوان. عنی بحلّ ألفاظه و شرح بعض معانیه نخله قلفاط. الطّبعة الثّانیة. بیروت: المطبعة الأدبیّة.
  3. الخوری الشّرتونی اللّبنانیّ، سعید. (1403). أقرب الموارد فی فُصح العربیّة و الشّوارد. الطّبعة الأولی. قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی النّجفی.
  4. دمشقی، شمس‌الدّین أبی عبداللّه محمّد أبی طالب. (1281). نُخبَة الدّهر فی عجائب البرّ و البحر. محقّق کریستیان مارتین بواخیم. مصحّح آگوست فردیناند مهرن. الطّبعة الأولی سن پطرزبورگ: مطبعة الآکادمیّة الإمبراطوریّة.
  5. عُتبی، أبو نصر محمّد بن عبدالجبّار. (2004). الیَمینی فی شرح أخبار السّلطان یمین‌الدّولة و أمین‌الملّۀ محمود الغزنوی. الطّبعة الأولی. بیروت: دار الطّلیعة.
  6. علی بن ابی طالب. (1377). نهج البلاغه. گردآورنده سیّد شریف رضی. مترجم عبدالمحمّد آیتی. الطّبعة الأولی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  7. محمّد، سعید مغاوری. (200). الألقاب و الأسماء الحرف و الوظائف فی ضوء البردیات العربیّة. الطّبعة الأولی. القاهرة: مطبعة دار الکتب المصریّة.
  8. النّطنزی الأصبهانی، أبو عبدالله الحسین بن إبراهیم. (بی‌تا). دستور اللّغة العربیّة کتاب الخلاص. دراسة و تحقیق أحمد هادی زیدان. الطّبعة الأولی. بیروت: دار الکتب العلمیّة.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 182
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 68


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب