شگردهای عطار در باورپذیرکردن رئالیسم‌جادویی حکایات تذکره‌الاولیاء

گنج کریمی, الهام

doi:10.22103/jll.2025.24166.3165

تعداد نشریات	26
تعداد شماره‌ها	447
تعداد مقالات	4,557
تعداد مشاهده مقاله	5,380,003
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	3,580,072

	شگردهای عطار در باورپذیرکردن رئالیسم‌جادویی حکایات تذکره‌الاولیاء
نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 27، شماره 56، اسفند 1403، صفحه 137-153 اصل مقاله (1.35 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2025.24166.3165
نویسنده
الهام گنج کریمی^*
دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد مدرس مدعو گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده
زمینه: اصطلاح رئالیسم‌جادویی برای نخستین بار در قرن بیستم و در توصیف سبک نقاشی پست اکسپرسیونیسم به‌کاررفت. سپس نویسندگان، تحت تأثیر مفاهیم نظری مطرح‌شده پیرامون این اصطلاح قرار‌گرفتند و از آن به عنوان تکنیکی در بیان داستان سود‌جستند. این تکنیک، مبتنی بر تلفیق واقعیت و عناصر فراواقعی و جادویی است، اما شیوۀ بیان نویسندگان این مکتب به گونه‌ای است که عناصر شگفت و فراواقعی موجود در داستان‌های این سبک، به صورت باورپذیر و طبیعی در کنار عناصر واقعی جلوه‌گر شده‌است. عطار نیز مانند نویسندگان رئالیسم‌جادویی از شگردهای حکایت‌گری خود در جهت باور‌پذیر‌کردن وقایع جادویی و شگفت‌انگیز تذکره‌الاولیاء استفاده‌کرده‌‎است. روش: در این مقاله با روش توصیفی_ تحلیلی، شگردها و شیوۀ بیان عطار در باورپذیر‌کردن حکایات رئالیسم‌جادویی تذکره‌الاولیاء مورد بررسی قرار‌گرفته و وجوه شباهت آن با نویسندگان این سبک بیان‌گردیده و مشخص‌شده عطار از شگردهای حکایت‌گری خود در جهت باورپذیر‌کردن وقایع فراواقعی و شگفت انگیز تذکره‌الاولیاء استفاده کرده‌است. یافته ها: عطار با به کار بردن شگردهایی چون لحن عادی با زبان جادویی، زاویۀ‌دید دانای کل، حضور شاهد ( شاهدان) در صحنۀ وقوع کرامات، توصیف جزئیات، آشنایی‌زدایی، واقعی‌شدن کنایات و غلو و اغراق، امر شگفت را در حکایات تذکره‌الاولیاء خلق‌کرده و یا از این طرق درصد شگفتی پدیده‌های جادویی را افزایش داده‌است.
کلیدواژه‌ها
رئالیسم جادویی؛ تذکره‌الاولیاء؛ حکایات عرفانی؛ باورپذیری

مراجع
فهرست منابع الف. منابع فارسی احمدی، بابک. (1379). *چهارگزارش از تذکره الاولیاء. تهران: نشر مرکز. باورز، مگی‌آن. (1390). رئالیسم جادویی. ترجمۀ مؤسسه خط ممتد اندیشه. تهران: انتشارات نشانه. پارسی‌نژاد، کامران.(1382). «مبانی و ساختار رئالیسم جادویی». ادبیات داستانی. شمارۀ 67 و 66 . صص 9-5 . پارسی‌نژاد،کامران. ( 1387). هویت‌شناسی ادبیات و نحله‌های ادبی معاصر. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان. خزاعی‌فر، علی. (1387). «رئالیسم‌جادویی در تذکره الاولیا». نامۀ فرهنگستان. شمارة ۷. صص 6- 21. زرین‌کوب، عبد‌الحسین. (1388). جست و جوی تصوف در ایرانتهران: امیرکبیر. سناپور، حسین.(1387). جادوهای داستان (چهار جستار داستان نویسی). تهران: نشر چشمه. صفری، جهانگیر و ایمانیان، حسین و شمسی، حسین.(1390). «پیوند متون عرفانی با رئالیسم جادویی». مطالعات عرفانی. شماره 14. صص122-105. عطارنیشابوری، فرید‌الدین. (1391). تذکره‌الاولیاء. تصحیح محمد استعلامی. چاپ بیست و سوم. تهران: انتشارات زوّار. علوی‌مقدم، محمد و اشرف‌زاده، رضا. (1384). معانی و بیان. تهران: انتشارات سمت. فولادی، علیرضا.(1387). زبان عرفان. تهران: انتشارات فراگفت. کسیخان، حمید‌رضا.(1390). «بررسی تطبیقی مؤلفه های رئالیسم‌جادویی در طبل حلبی از گونترگراس و یک صد سال تنهایی از گابریل گارسیا مارکز». دو فصلنامة علمی پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه الزهرا (س).* سال دوم، شمارة 4. صص 126-105. گارسیا مارکز، گابریل.(1384). صد سال تنهایی. ترجمه کیومرث پارسای. چاپ پنجم.تهران: انتشارات آریابان. منیدوزا، پلینیو.(1382). *جادوگری از شهر ماکوندا.* ترجمة محمد رضا اینانلو. تهران: انتشارات روزگار. میرصادقی، جمال و میمنت.(1377). *واژه نامۀ هنر داستان نویسی (فرهنگ‌تفصیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی).* تهران: انتشارات کتاب مهناز. نیکوبخت، ناصر و رامین‌نیا، مریم.(1384). «بررسی رئالیسم‌جادویی و تحلیل رمان اهل غرق». *فصلنامة پژوهش‌های ادبی.* شمارة 8 . صص154-139.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 113 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 78

سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب

پیوندهای مفید

آمار

شگردهای عطار در باورپذیرکردن رئالیسم‌جادویی حکایات تذکره‌الاولیاء