دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,380,001
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,066
شعبانپور, مهناز, غفوری, فرزین, اردستانی رستمی, حمیدرضا. (1403). چگونگی و چراییِ راهیابی مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری در دست‌نویس‌های شاهنامۀ فردوسی. , 27(56), 79-95. doi: 10.22103/jll.2025.24434.3176
مهناز شعبانپور; فرزین غفوری; حمیدرضا اردستانی رستمی. "چگونگی و چراییِ راهیابی مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری در دست‌نویس‌های شاهنامۀ فردوسی". , 27, 56, 1403, 79-95. doi: 10.22103/jll.2025.24434.3176
شعبانپور, مهناز, غفوری, فرزین, اردستانی رستمی, حمیدرضا. (1403). 'چگونگی و چراییِ راهیابی مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری در دست‌نویس‌های شاهنامۀ فردوسی', , 27(56), pp. 79-95. doi: 10.22103/jll.2025.24434.3176
شعبانپور, مهناز, غفوری, فرزین, اردستانی رستمی, حمیدرضا. چگونگی و چراییِ راهیابی مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری در دست‌نویس‌های شاهنامۀ فردوسی. , 1403; 27(56): 79-95. doi: 10.22103/jll.2025.24434.3176

چگونگی و چراییِ راهیابی مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری در دست‌نویس‌های شاهنامۀ فردوسی

نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 27، شماره 56، اسفند 1403، صفحه 79-95    اصل مقاله (688.04 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2025.24434.3176
نویسندگان
مهناز شعبانپور* 1؛ فرزین غفوری2؛ حمیدرضا اردستانی رستمی3
1دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2نویسنده مسئول، استادیار پژوهشی، گروه فرهنگ‌نویسی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، ایران.
3دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
چکیده
زمینه: شاهنامۀ منثور ابومنصوری، پیش از فردوسی به دستور ابومنصور محمد بن عبدالرزاق و با فراخوانی چهار موبد تدوین شد. از این متن که پایۀ کار فردوسی در نظم شاهنامه بوده، تنها مقدمۀ آن، آن هم به سبب راهیابی به برخی دست‌نویس‌های شاهنامه، به جا مانده است؛ به گونه‌ای که از دوازده دست‌نویس اساس کار تصحیح خالقی مطلق، ده نسخه آن را در خود داشته‌اند.
روش: در این پژوهش برآنیم به روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد کتابخانه‌ای، چگونگی و چرایی راهیابی مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری را به شاهنامۀ فردوسی نشان دهیم.
یافته‌ها: نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که فردوسی در تدوین‌ و تحریر سوم شاهنامه که در پی ناامیدی از دربار غزنه انجام شده است، در تقابل با محمود غزنوی و برای جبران آشکارا نام نبردن از ابومنصور در تحریر پیشین به واسطۀ دشمنی غزنویان با او، هجو محمود و مقدمۀ قدیم شاهنامۀ ابومنصوری را در آن می‌گنجاند که سپس‌تر، این تغییرات در تحریر سوم به دست‌نویس‌های شاهنامه راه می‌یابد.
کلیدواژه‌ها
کلیدواژه‌ها: مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری؛ دیباچۀ شاهنامۀ فردوسی؛ تحریر سوم شاهنامه
مراجع
فهرست منابع

الف.منابع فارسی

  1. آیدنلو، سجاد. (1398). دفتر خسروان (برگزیدۀ شاهنامۀ فردوسی). چاپ سوم. تهران: سخن.
  2. آیدنلو، سجاد. (1383). «تأملاتی دربارۀ منابع و شیوۀ کار فردوسی». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. سال 47. شمارۀ 192، صص 85-149.
  3. 3. تقی‌زاده، حسن. (1390). مقالات تقی‌زاده (ج6 : فردوسی و شاهنامۀ او). به کوشش ایرج افشار. تهران: توس.
  4. ثعالبی، عبدالملک بن محمد. (1368). تاریخ ثعالبی (غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم). ترجمۀ محمد فضائلی. تهران: نقره.
  5. خالقی‌مطلق، جلال. (1397). گل رنج‌های کهن (برگزیدۀ مقالات دربارۀ شاهنامۀ فردوسی). به کوشش علی دهباشی. تهران: موقوفات ایرج افشار.
  6. خالقی‌مطلق، جلال و دیگران. (1399). فردوسی و شاهنامه‌ سرایی. جلد اول. به کوشش اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  7. خالقی مطلق، جلال. (1361). «سی نکته در ابیات شاهنامه». مجلۀ آینده. سال هشتم. هامبورگ، صص 575-584.
  8. خطیبی، ابوالفضل. (1383). «یکی نامه بود از گه باستان». نامۀ فرهنگستان. دورۀ پنجم. شمارۀ سوم (شمارۀ پیاپی: 19)، صص 54-73.
  9. دبیرسیاقی، محمد. (1394). زندگی‌نامۀ فردوسی و سرگذشت شاهنامه. چاپ چهارم. تهران: قطره.
  10. ریاحی، محمدامین. (1393). فردوسی. چاپ ششم. تهران: طرح نو.
  11. ریاحی، محمدامین. (1397). سرچشمه‌های فردوسی‌شناسی. چاپ چهارم. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  12. ریاحی، محمدامین. (1371). «تأملی دیگر در سال‌شماری زندگی فردوسی و سیر و تدوین و تکمیل شاهنامه»، هفتاد مقاله ارمغان فرهنگی به دکتر غلامحسین صدیقی. گردآوردۀ یحیی مهدوی و ایرج افشار. تهران، صص 465-488.
  13. رضازاده ملک، رحیم. (1383). «دیباچۀ شاهنامۀ ابومنصوری». نامۀ انجمن. دورۀ چهارم. شمارۀ 1، صص 121-166.
  14. زریاب‌ خویی، عباس. (1370). «نگاهی تازه به مقدمۀ شاهنامه». ایران‌نامه. شمارۀ 37، صص 14-23.
  15. شاپور شهبازی، علیرضا. (‌1400). زندگی‌نامۀ تحلیلی فردوسی. ترجمۀ هایده مشایخ. تهران: هرمس.
  16. صفا، ذبیح‌الله. (1396). حماسه‌سرایی در ایران. چاپ پنجم. تهران: فردوس.
  17. غفوری، فرزین. (1397). سنجش منابع تاریخی شاهنامه در پادشاهی خسرو انوشیروان. تهران: میراث مکتوب.
  18. فردوسی، ابوالقاسم. (1396). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  19. قزوینی، محمد. (1363). «مقدمۀ قدیم شاهنامه». بیست مقاله (جلد دوم). به اهتمام عباس اقبال آشتیانی و پورداود. چاپ دوم. تهران: دنیای کتاب، صص 5-90.
  20. مینوی، مجتبی. (1386). فردوسی و شعر او. چاپ چهارم. تهران: توس.
  21. محیط طباطبایی، سیدمحمد. (1369). «مقدمۀ اول شاهنامه». مجموعه مقالات (فردوسی و شاهنامه). تهران: امیرکبیر، صص 185-193.
  22. محیط طباطبایی، سیدمحمد. (1356). «شاهنامه آخرش خوش است». شاهنامه‌شناسی (مجموعه‌گفتارهای نخستین مجمع علمی بحث دربارۀ شاهنامه). تهران: بنیاد شاهنامۀ فردوسی، جلد اول. صص 185-193.
  23. مینورسکی، ولادمیر. (1376). «مقدمۀ قدیم شاهنامه». ترجمۀ مهدی فیروزان، نامۀ فرهنگستان. دورۀ سوم. شمارۀ دوم (شمارۀ پیاپی:10)، صص 175-188.
  24. میثمی، جولی اسکات، (1391). تاریخ‌نگاری فارسی. ترجمۀ محمد دهقانی. تهران: ماهی.
  25. نولدکه، تئودور، (1399). حماسه ملّی ایران. ترجمۀ بزرگ علوی. چاپ پنجم. تهران: نگاه.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 214
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 102


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب