دانشگاه شهید باهنر کرمان

 آمار

تعداد نشریات26
تعداد شماره‌ها447
تعداد مقالات4,557
تعداد مشاهده مقاله5,379,992
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,580,057
علیزاده, مهناز, مرادخانی, صفیه, حسینی مؤخر, سید محسن, حسنی جلیلیان, محمدرضا. (1403). بازتاب اندیشه‌های ملامتی در فتوت نامه‌های صوفیانه تا قرن پنجم. , 27(56), 97-115. doi: 10.22103/jll.2025.24192.3166
مهناز علیزاده; صفیه مرادخانی; سید محسن حسینی مؤخر; محمدرضا حسنی جلیلیان. "بازتاب اندیشه‌های ملامتی در فتوت نامه‌های صوفیانه تا قرن پنجم". , 27, 56, 1403, 97-115. doi: 10.22103/jll.2025.24192.3166
علیزاده, مهناز, مرادخانی, صفیه, حسینی مؤخر, سید محسن, حسنی جلیلیان, محمدرضا. (1403). 'بازتاب اندیشه‌های ملامتی در فتوت نامه‌های صوفیانه تا قرن پنجم', , 27(56), pp. 97-115. doi: 10.22103/jll.2025.24192.3166
علیزاده, مهناز, مرادخانی, صفیه, حسینی مؤخر, سید محسن, حسنی جلیلیان, محمدرضا. بازتاب اندیشه‌های ملامتی در فتوت نامه‌های صوفیانه تا قرن پنجم. , 1403; 27(56): 97-115. doi: 10.22103/jll.2025.24192.3166

بازتاب اندیشه‌های ملامتی در فتوت نامه‌های صوفیانه تا قرن پنجم

نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 27، شماره 56، اسفند 1403، صفحه 97-115    اصل مقاله (1.63 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22103/jll.2025.24192.3166
نویسندگان
مهناز علیزاده1؛ صفیه مرادخانی* 2؛ سید محسن حسینی مؤخر3؛ محمدرضا حسنی جلیلیان4
1دانشجوی دکتری، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
2نویسنده مسئول، دانشیار، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
3دانشیار، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) ، قزوین، ایران.
4استاد، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
چکیده
زمینه: پژوهشگران دربارۀ میزان و چگونگی ارتباط بین دو مکتب ملامتیه و فتوت نظر یکسانی ندارند؛ برخی آن دو را یکی دانسته و برخی دیگر منکر این ارتباط شده‌اند. مسئلۀ اصلی در اینجا این است که؛ با توجه به متن رسائل ملامتیه و فتوت‌نامه‌ها تا قرن پنجم هجری، چه شباهت ها و تفاوت‌هایی بین اصول فتوت و ملامتیه وجود داشته‌است. هدف این پژوهش تبیین شباهت‌ها و تمایزهای دو مکتب ملامتیه و فتوت است تا از این طریق دلایل اختلاف نظرهای موجود بین پژوهشگران در خصوص رابطه فتوت و ملامتیه و تصوف روشن شود.
روش: روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- توصیفی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای است.
یافته ­ها: نتایج حاصل از پژوهش، بیانگر برداشت‌های گونه‌گون و متفاوت در این خصوص است. ابوعبدالرحمن سلمی نویسندۀ اولین فتوت‌نامه که خود از پیروان ملامتیه بوده در «رسالۀ ملامتیه» تعریفی از جوانمردی ارائه می‌کند، که در آن جوانمرد همان ملامتی کامل است، اما همو در «کتاب‌الفتوة»، مانند سایر فتوت‌نامه‌های این دوره نوعی فتوت صوفیانه را معرفی کرده‌است که تفاوت‌های عمده‌ای با اصول ملامت دارد. در جوانمردی عیاران نیز که «قابوسنامه» معرف آن است، از اصول اساسی ملامتیه نشانی نیست. به نظر می‌رسد تفاوت دیدگاه پژوهندگان از اینجا سرچشمه گرفته‌است. در واقع کسانی که رسالۀ ملامتیه سلمی را مبنای کار خود قرار داده‌اند، جوانمردان و ملامتیه را یکی دانسته‌اند؛ و گروه دیگر که جوانمردی را در مفهوم عیاری مدنظر داشته‌اند این دو را در تباین با هم یافته‌اند و گروه سومی که تصوف، ملامت و جوانمردی را شاخه‌هایی از یک اصل دانسته‌اند، فتوت صوفیانه را ملاک قرار داده‌اند.
کلیدواژه‌ها
جوانمردی؛ تصوف؛ ملامتیه؛ فتوت؛ فتوت‌نامه
مراجع
فهرست منابع

الف. منابع فارسی

  1. انصاری، عبدالله. (1375). صدمیدان. مقدمه و حواشی عبدالحی حبیبی. چاپ اول. تهران: نشرآشنا.
  2. برتلس، یوگنی ادواردویچ. (1356). تصوف و ادبیات تصوف. ترجمه سیروس ایزدی. چاپ اول. تهران: نشر امیرکبیر.
  3. بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران. چاپ سوم. تهران: انتشارات فکر روز.
  4. جامی، نورالدین عبدالرحمن. (1375). نفحات‌الأنس من حضرات القدس. مقدمه تصحیح و تعلیقات محمود عابدی. چاپ سوم. تهران: انتشارات اطلاعات.
  5. چهارده رساله در باب فتوت و اصناف. (1399). با مقدمه تصحیح و توضیح مهران افشاری و مهدی مداینی. چاپ چهارم. تهران: نشر چشمه.
  6. ریاض، محمد. (1389). فتوت‌نامه (تاریخ، آیین، آداب و رسوم). به اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار. چاپ سوم. تهران: انتشارات اساطیر.
  7. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1379). جستجو در تصوف ایران. چاپ ششم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  8. سلمی، ابوعبدالرحمن‌بن الحسین. (1369). مجموعه آثار ابوعبدالرحمن سلمی. به اهتمام نصرالله پورجوادی. جلد1،2. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  9. سلمی، ابوعبدالرحمن‌بن الحسین. (1385). جوانمردی و جوانمردان (کتاب‌الفتوة). ترجمه قاسم انصاری. چاپ دوم. قزوین: ناشر حدیث امروز.
  10. سلمی، ابو عبدالرحمن‌ بن الحسین. (1389). «اصول ملامت و طریق فتوت 1، ترجمۀ رسالۀ ملامتیه». ترجمۀ عباس گودرزی و مهدی زارع مؤیدی. ماهنامه حکمت و معرفت. دورۀ 5، شمارۀ 12، صص 33-27.
  11. سلمی، ابو عبدالرحمن‌ بن الحسین. (1390). «اصول ملامت 2، ترجمۀ رسالۀ ملامتیه». ترجمۀ عباس گودرزی و مهدی زارع مؤیدی، ماهنامه حکمت و معرفت. دورۀ 6، شمارۀ 1، صص 48-46.
  12. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1401). قلندریه در تاریخ (دگردیسی‌های یک ایدئولوژی). چاپ پنجم. تهران: نشر سخن.
  13. عطار نیشابوری، فریدالدین محمد. (1391). تذکرةالاولیا. تصحیح و توصیفات محمد استعلامی. چاپ بیست و سوم. تهران: انتشارات الهام.
  14. عفیفی، ابوالعلاء. (1376). ملامتیه، صوفیه و فتوت. ترجمه نصرت الله فروهر. چاپ اول. تهران: انتشارات الهام.
  15. عنصرالمعالی، کیکاووس. (1382). گزیده قابوس‌نامه. به کوشش غلامحسین یوسفی. چاپ دهم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  16. فتوت‌نامه‌ها و رسائل خاکساریه (سی رساله). (1393). مقدمه تصحیح و توضیح مهران افشاری. چاپ اول. تهران: نشر چشمه.
  17. فروزانفر، بدیع‌الزمان. (1367). شرح مثنوی شریف. جلد دوم. چاپ اول. تهران: انتشارات زوار.
  18. قشیری، عبدالکریم. (1383). رساله قشیریه. ترجمه ابوعلی حسن‌بن احمد عثمانی. با تصحیحات و استدراکات بدیع‌الزمان فروزانفر. چاپ هشتم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  19. گولپینارلی، عبدالباقی. (1378). ملامت و ملامتیان. ترجمه توفیق هـ. سبحانی. چاپ سوم. تهران: انتشارات روزنه.
  20. گولپینارلی، عبدالباقی. (1392). فتوت در یکصد پرسش و پاسخ. ترجمه هـ. سبحانی. چاپ اول. تهران: نشر گستره.
  21. مقدسی، محمدبن طاهر. (۱۳۷۴). آفرینش و تاریخ. مقدمه ترجمه و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. جلد چهارم تا ششم. چاپ اول. تهران: نشر آگه.
  22. هجویری، علی‌بن عثمان. (۱۳۷۶). کشف المحجوب. تصحیح ژوکوفسکی. چاپ پنجم. تهران: طهوری.
  23. یارشاطر، احسان. (۱۳۷۳). تاریخ ایران کمبریج (از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان). ترجمه حسن انوشه. جلد سوم. چاپ دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  24. یشت‌ها. (۱۳۷۷). ترجمه و تفسیر ابراهیم پور داوود. جلد ۱. چاپ اول. تهران: انتشارات اساطیر.
 

ب. منابع عربی

  1. خرگوشی، ابی سعید عبدالملک بن محمد. (1427 ق، 2006 م). تهذیب‌الأسرار فی اصول التصوف. اعتنی به و وضع حواشیه سید محمدعلی. الطبعه الاولی. لبنان: دارالکتب العلمیه بیروت.
  2. سلمی، ابوعبدالرحمن‌بنالحسین. (1424ق). طبقات‌الصوفیه و یلیه ذکر النسوة المتعبدات الصوفیات. محقق و مصحح مصطفی عبدالقادر عطا. الطبعه الثانیه. لبنان: دارالکتب العلمیه بیروت.
 

ج. منابع لاتین

  1. Sara. (1993)."Hakim Tirmidi and The Malamati Movement in Early Sufism". in Leonard Lewison.Classical Persian Sufism from its Origins to Rumi, First ed, pp.583- 613.
https://www.academia.edu/419941/Hakim_TirmidhI_and_the_MalamatI_Movement_In_Early_Sufism.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 159
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 93


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب